NECƏ ÖYRƏTMƏLİ Kİ,UŞAQLAR ÖYRƏNSİN?

İsveçrəli psixoloq Jan Piaje, öyrənməyin artıq sahib olduğumuz təsəvvürlər əsasında bizi əhatə edən aləmi başa düşmək yoluyla həyata keçirilməsi fi krini hələ ötən əsrin ortalarında irəli sürmüşdü. Bununla biz dünyanı qavramaq prosesində köhnə təsəvvürlərimizi dəyişdirir və beləliklə də irəlidə qarşımıza çıxa biləcək yeni halları dərk etmək qabiliyyətimizi artırmış oluruq. Məsələn, şagirdlərin Amerikanın kəşfi kimi bir mövzunu anlamaları üçün əvvəlcə dünya coğrafi yası, ticarətin əhəmiyyəti və XV əsr Avropa mədəniyyəti haqqında hansısa biliklər toplamaq lazımdır. Sonra Amerikanın kəşfi ni öyrəndikləri zaman dünya coğrafi yası, ticarətin əhəmiyyəti və fərqli mədəniyyətlərin biri-birilərində hansı dəyişikliklərə səbəb ola biləcəkləri mövzularında daha da geniş təsəvvürlərə sahib olacaqlar və bunlar oxşar mövzuları daha asan şəkildə müzakirə etmələrinə kömək edəcəkdir.

 XX əsrin 70-80-ci illərində koqnitiv psixoloqlar Piajenin ideyasını tədris metodikası sahəsinə da şamil etdilər (Neisser, 1976; Pearson və Anderson, 1984). Şagirdlər yeni məlumatları artıq malik olduqları biliklərdən (hansı ki, bunların bəziləri səhv, natamam, hətta mənbəsiz olsa belə) istifadə edərək öyrəndikləri üçün müəllimlər dərsə bu bilik və təsəvvürlərə istinad edərək başlamalı və 10 şagirdləri suallar vermək və öyrənmək üçün məqsədlər müəyyən etmək istiqamətində həvəsləndirərək dərsə hazırlamalıdırlar. 

Şagirdlər başa düşmək yolu ilə, yəni kəşf və tədqiq edərək öyrəndikləri üçün müəllimlər şagirdləri suallar verməyə və araşdırmalar aparmağa həvəsləndirməlidirlər. Suallar vermək və araşdırmalar aparmaq inkişaf etdirilə bilən bir qabiliyyət olduğu üçün, müəllimlərin şagirdlərə məlumatı araşdırmağı, müzakirə etməyi, axtarmağı və qərar qəbul etməyi hansı yolla edəcəklərini göstərmələri vacibdir. Nəhayət, öyrənmə aktı köhnə təsəvvürlərimizi dəyişdirmək və yeni məlumatlar əldə etmək imkanımızı artırmaq mənasına gəldiyi üçün müəllimlərin şagirdlərin yeni əldə etdikləri məlumatları düşünmələri, mənalarını müzakirə etmələri, bunlardan funksional şəkildə istifadə etmələri və mövzu barəsindəki köhnə fi kirlərini yeniləri ilə birləşdirərək, əgər ehtiyac olarsa, hətta dəyişdirmələri istiqamətində həvəsləndirmələri vacibdir. 

Bu bələdçi kitabın içindəki əsas dərslərin ümumi bir çərçivədə hazırlandığını görəcəksiniz. Piaje və onun ardıcıllarının ayırdığı təlim mərhələlərinə uyğun olaraq hər bir dərsdə üç mərhələ yer alır.