Söz yaradıcılığı
Balina.
Balına suda yaşamağa uyğunlaşmış böyük dəniz məməli1 heyvanıdır.Dərilərin altındakı qalın piy təbəqəsi balinaları soyuqdan qoruyur.Balinalrın bədəni üzmək 2üçün münasib olan formaya malikdir, onun qabaq ətrafları üzgəc6 formasındadır.Balinanın güclü quyruğu balıqlarda olduğu kimi şaquli deyil, horizontal vəziyyətdə olur.
Balıqlardan fərqli olaraq balinalar arabir hava qəbul etmək üçün suyun səthinə çıxırlar. Nəfəs almazdan əvvəl balina ciyərlərində qalmış suyu kəlləsinin üstündə olan iki balaca dəlikdən üfürərək bayıra çıxardır. Balina öz balasını suyun altında dünyaya gətirir və bala nəfəs almaq üçün dərhal nəfəs almaq üçün suyun4 üzünə çıxır.
Mavi balinalar dünyada ən böyük məməlilərdir.Onların uzunluğu 30 metrə qədər olur.Qatil balina yırtıcı heyvanlar3 aiddir.O, suiti, pinqvin, balıq və digər balinalarla qidalanır.Butulkaburun balinalrın dimdiyi 7 eynilə delfinlərinkinə bənzəyir. Bu balinalar 50 – yə qədər balinanın 5 daxili olduğu iri sürülərlə yaşayır. Qozbel balina balıq və planktonla qidalanır.
1.Mətndə nədən danışılır:
A. Balinalrın quruda da yaşaya bilməsinin mümkünlüyündən.
B. Balinaların quruluşu,həyat və qidalanma tərzindən
C. Balinaların sürüsündə 60 – dan çox artıq balinanın olmasından
D. Balinaların suyun altında hava qəbul etməsindən
E. Balinalardan da böyük məməlilərin də olduğundan
2.Mətndə nömrələnmiş sözlərdən hansı sadədir?
A. 1,3,5,7
B. 2,3,4,5
C. 1,5,6,7
D. 1,3,4,5
E. 2,4,6,7
3.Mətndə balinalrın hansı növündən bəhs edilir:
A. Məməli,delfin,qızılburunlar
B. Qızıl balıq,delfin,qozbel
C. Məməli,göy balina,pinqvin
D. Butulkaburun,suiti
E. Butulkaburun,qozbel
4.Balinaları soyuqdan qoruyan nədir?
A. Üzgəclərinin olması
B. Piy təbəqəsinin olması
C. Quyruqların horizontal olması
D. Kəlləsində dəliklərdən suyu bayıra çıxarması
E. Çəkisinin çoxluğu
5.Birinci cümlədə fərqləndirilmiş sözlərdən səhv yazılmış söz hansıdır?
A.Balına B.suda C. yaşamağa D.uyğunlaşmış E.böyük
6.III abzasda mürəkkəb söz olan neçə söz var?
A. 2 B.1 C.6 D.7 E.3
7.Eyniköklü sözləri müəyyən edin:
A. ovlar,ovda,ovumuz,ovlar
B. gülüş,güllük,gülüşməkgüldan
C. gül,gülüş,ovda,ovumuz
D. sulu,suyu,suya,suyun
E. susuz,sula,sulu
8.Başlanğıc forması sözün hansı hissəsidir?
A. Sözün başlangıc forması axırıncı leksik şəkilçi nəzərə alınmadan qeyd olunan hissədir.
B. Hər bir sözün həqiqi mənası olan hissədir.
C. Sözün başlanğıc forması axırıncı leksik şəkilçi də nəzərə alınaraq qeyd olunan hissədir.
D. Sözdə nə qədər qrammatik şəkilçi varsa,hamısı daxil olan hissədir.
E. Sadə sözlərdə başlanğıc formanı müəyyən etmək mümkün deyil.
9.Hər iki tərəfi sifət olan mürəkkəb sifəti seçin:
A. Üzüyumşaq,dəvədabanı
B. Gözəl - göyçək , uzun - uzun
C. əliəyri,kəklikotu
D. istiot,suiti
E. istiqanlı,növbənöv
10.Həm leksik , həm də qrammatik şəkilçi işlənə bilənlər:
A. –lar2,-lı4 ,-la2 C.-ımız 4 ,- ı 4 ,- san4 E.- lı4, daş,-sız4
B. –dı 4, - ıb4 ,-ır4 D. )) –ın 4 , - ı 4 , - ıq 4
11.”Düzəltmişik” sözünün tərkibinə görə təhlilinin güzgünü seçin.
A. ┌─┐ÙÇÇ C. ┌─┐ÙÙÇ
B. Ù⌐¬ÇÇÇ D. ┌─┐ÙÙÙÇ
E.─┐ÙÙÇÇ
A. Birinci tərəfi sifət ,ikinci tərəfi isimlə ifadə edilib.
B. Məcazi mənadadadır.
C. 2 düzəltmə sözün birləşməsindən yaranıb.
D. Mürəkkəb sifətdir.
E. 1 sadə ,1 düzəltmə sözdən yaranıb.
13.Bu sözlərdən hansının arasına “ba” bitişdiricisi artırmaq olar?
A.Qaç-qaç B.uça – uça C.gecə-gecə D.tor-tor E.söz-söz
14.Hansı qanunauyğunluqda səhv verilib?
A. Dildə sözlərin öz əvvəlki mənalarından fərqli olan yeni məna kəsb etməsi leksik yolla yaranan sözlərə aiddir
B. İki və daha artıq sözün birləşməsindən sözlərin yaranması sintaktik yolla yaranan sözlərə aiddir.
C. Sözün kökünə və başlanğıc formasına leksik şəkilçinin artırılması morfoloji üsula aiddir.
D. Dilimizdə n,y,s bitişdirici samitlərdən istifadə edilir.
E. Mədaxil və məxaric sözləri düzəltmədir.
15.Sadə sözləri seçərək yazın:
Adaş,əlcəkli,yapışmaq,işarə,bilgi,çinar,ecazkar,kəpək,qayış,qazancındır,dinləyirik,əlvan,sarmaşıqlı,yaraşıqlı,bərkidirəm
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Комментариев нет:
Отправить комментарий